ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ. ΎΣΤΕΡΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

Ύστερη Αρχαιότητα

Η περίοδος της Ύστερης Αρχαιότητας καλύπτει στην περίοδο από τον 4^ο έως τον 6^ο αιώνα μ. Χ και αποτελεί ουσιαστικά ένα μεταβατικό στάδιο, όπου δημιουργήθηκαν νέα δεδομένα μετά την παρακμή του ρωμαϊκού κράτους, τα οποία και μετεξελίχθηκαν.

Κατά το μεγαλύτερο μέρος του 4^ου αι. μ.Χ η αυτοκρατορία ήταν διαιρεμένη σε Ανατολικό και Δυτικό κράτος, μια διαίρεση που οριστικοποιείται το 395 μ.Χ. 

ü Στο Ανατολικό τμήμα, κυρίαρχο ήταν το Ελληνικό στοιχείο.  Εκεί δημιουργείται ένας νέος τύπος πολίτη, ο βυζαντινός, που ήταν αποτέλεσμα της σύνθεσης της ρωμαϊκής κρατικής παράδοσης και του Χριστιανικού στοιχείου.

ü Στο δυτικό τμήμα το αποδυναμωμένο κράτος κατακλύστηκε από  ξένους λαούς. Έτσι, καταλύθηκε το 476 π.Χ και οι γερμανικοί λαοί εγκαταστάθηκαν στα εδάφη του. 

Σταθμοί αυτής της περιόδου είναι :

• Στην αρχή ο αυτοκράτορας Διοκλητιανός αναδιοργάνωσε το κράτος, δίνοντας απολυταρχικό χαρακτήρα στη διοίκηση.

• Ο Μ. Κων/νος μεταφέρει την πρωτεύουσα και αποδέχεται το Χριστιανισμό. Διαμορφώνεται έτσι προοδευτικά η Βυζαντινή φυσιογνωμία του κράτους.

Ο  Διοκλητιανός αναδιοργανώνει την αυτοκρατορία. 

ü Διοικητικές αλλαγές : προκύπτουν από την ανάγκη

 α)  άμεσης παρέμβασης του στρατού

 β)  καλύτερης φύλαξης των συνόρων.

Εφάρμοσε το σύστημα της Τετραρχίας, στο οποίο 4 άνδρες μοιράστηκαν την εξουσία :

(Ανατολή) : Διοκλητιανός (Αύγουστος)- Γαλέριος(Καίσαρας)

( Δύση) : Μαξιμιανός (Αύγουστος) – Κωνστάντιος ο Χλωρός (Καίσαρας)

ü Πολιτειακές αλλαγές : η Ηγεμονία μετετράπη σε απόλυτη Μοναρχία (από principatus φτάνουμε σε dominatus).

Α) το κράτος χωρίστηκε σε μικρές επαρχίες.

Β) οι διοικητές των επαρχιών αυτών ορίζονταν από τον ίδιο τον αυτοκράτορα

Γ) Αφαιρέθηκε η πολιτική εξουσία του στρατού, καθώς είχε δικούς του διοικητές, διαφορετικούς από αυτούς των επαρχιών.

Δ)ο αυτοκράτορας συγκέντρωσε όλες τις εξουσίες, έγινε απροσπέλαστος από τους υπηκόους, φορούσε διάδημα και πορφύρα και απαιτούσε προσκύνηση, ενώ απαίτησε να λατρεύεται σαν θεός.

Aπό το 305 μ.Χ (απόσυρση του Διοκλητιανού) και για τα επόμενα 20 χρόνια υπάρχουν πολλές συγκρούσεις στην αυτοκρατορία.

Ο Κωνσταντίνος είναι γιος του Καίσαρα Κωνστάντιου του Χλωρού και διαδέχτηκε τον πατέρα του ως διοικητής των δυτικών επαρχιών  της αυτοκρατορίας. Τα  τρία σημαντικά γεγονότα που σφράγισαν το χρονικό διάστημα μέχρι την επικράτησή του είναι:

• Νίκησε τον αντίπαλό του Μαξέντιο κοντά στη Ρώμη.

• Συμφωνούν με τον Αύγουστο της Ανατολής να μην προσλάβουν Καίσαρες και να διοικήσουν μόνοι τους.

•  Μετά από νίκη του στην Ανδριανούπολη θανάτωσε το Λικίνιο.

Πώς οργανώνει το κράτος ο Κωνσταντίνος.

•  Έδωσε απολυταρχικότερο χαρακτήρα στο πολίτευμα.

•  Ο αυτοκράτορας ήταν απρόσιτος στους υπηκόους και στη σύγκλητο, περιβαλλόταν από ανακτορικούς υπαλλήλους , ενώ το ανακτορικό συμβούλιο λειτουργούσε μόνο όταν εκείνος το ήθελε.

• Η σύγκλητος μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη και έγινε ένα τιμητικό σώμα χωρίς εξουσία.

• Ο αυτοκράτορας δεν ήταν πλέον ο ίδιος θεός ,αλλά εκλεκτός του θεού.

• Υποστήριξε το Χριστιανισμό. Καθιέρωσε το θεσμό των Οικουμενικών συνόδων, ώστε να προστατευτεί ο Χριστιανισμός από τις αιρέσεις, ίδρυσε εκκλησίες, πρόσθεσε ειδικό  χριστιανικό σύμβολο στην ασπίδα των στρατιωτών και στη σημαία.

• Υπέγραψε το διάταγμα των Μεδιολάνων(διάταγμα της Ανεξιθρησκείας), στο οποίο προβλεπόταν απόλυτη ελευθερία στην επιλογή λατρείας από τους κατοίκους της αυτοκρατορίας.

•  Μεταφέρει την πρωτεύουσα στην Κωνσταντινούπολη / Νέα Ρώμη (11 Μαϊου 330 μ.Χ), εξαιτίας την ανάγκης που προέκυψε από τις βαρβαρικές επιδρομές. Η νέα πρωτεύουσα είχε προνομιακή θέση, έδινε περισσότερες δυνατότητες καλύτερης άμυνας και οικονομικής ανάπτυξης.

Θυμόμαστε τα εξής :

1.     Η ιστορία της Βυζαντινής αυτοκρατορίας αρχίζει από τις 11 Μαϊου του 330 μ.Χ.

2.     Η βυζαντινή αυτοκρατορία βασίστηκε σε τρία στοιχεία :

ü Τη ρωμαϊκή πολιτική παράδοση

ü Τη χριστιανική πίστη

ü Την ελληνική πολιτιστική κληρονομιά.

Στοιχεία που συνέβαλαν στον εξελληνισμό του ανατολικού  ρωμαϊκού κράτους.

• Η διαίρεση της αυτοκρατορίας σε Ανατολική και Δυτική.

•  Η μεταφορά της πρωτεύουσας στην Κωνσταντινούπολη.

•  Η πληθυσμιακή υπεροχή του ελληνικού στοιχείου στις ανατολικές περιοχές.

•  Η ελληνική παιδεία καλλιεργήθηκε στις σχολές της Ανατολής

•  Δάσκαλοι και ιεράρχες είχαν γαλουχηθεί μ ε τις ελληνικές ιδέες.

•  Στην Ανατολή ο κίνδυνος εκγερμανισμού απεσοβήθη εξαιτίας της αντίστασης που προέβαλαν λόγιοι και πολιτικοί .

•  Στο Πανδιδακτήριο στην Κωνσταντινούπολη  υπερτερούσε η διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας και Φιλολογίας.

Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ (6^ος αιώνας)

Θυμόμαστε ότι :

Κυβέρνησε την αυτοκρατορία από το 527 μ. Χ – 565 μ.Χ

ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ: στόχος του ήταν η ανακατάληψη των χαμένων εδαφών στη δύση και η συνοριακή άμυνα στην Ανατολή, ώστε να επιτευχθεί η ανακατάληψη της ρωμαϊκής οικουμένης.

ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ :με καινοτόμες ιδέες συνέβαλε στη διαμόρφωση της Βυζαντινής φυσιογνωμίας του κράτους.

ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Στόχος του ήταν η συνοχή μιας κοινότητας λαών με συνεκτικά στοιχεία τα :

• Ελληνική πολιτιστική παράδοση

• Χριστιανική πίστη.

ΚΥΡΙΑ ΣΗΜΕΙΑ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

• Ισχυροποιήθηκε η απόλυτη μοναρχία. Κυριάρχησε η ιδέα ότι ο αυτοκράτορας είναι ο εκλεκτός του θεού που κυβερνά για το καλό των υπηκόων του.

•  Επιβλήθηκε μία θρησκεία και ένα δόγμα. Εκχριστιανίστηκαν πολλοί λαοί. Χτίστηκε η Αγια Σοφιά.

•  Έγινε συστηματική κωδικοποίηση του Δικαίου.Το κύριο μέρος του  νομοθετικού έργου παρέμεινε γραμμένο στα Λατινικά, όμως οι καινούργιοι νόμοι γράφτηκαν στα Ελληνικά.

Νομοθετικό Έργο Ιουστινιανού. 1.     Σε λατινική γλώσσα                        Ιουστινιάνειος Κώδικας (529 και 534) Πανδέκτης (533) Εισηγήσει̋ς(533) 2.     Σε ελληνική γλώσσα Νεαρές (μετά το 534)

•         Θεμελιώθηκε νέο διοικητικό σύστημα που απέτρεψε τον εκφεουδαρχισμό της αυτοκρατορίας. Με καινούργια νομοθετικά διατάγματα (Νεαρές) έδωσε την πολιτική εξουσία στους στρατιωτικούς διοικητές των περιοχών που ήταν περισσότερο εκτεθειμένες στις εχθρικές περιοχές. Έτσι, πετύχαινε :

•  Την προστασία των περιοχών από τις επιθέσεις των εχθρών

• Την αποτροπή της ανάπτυξης των μεγάλων γαιοκτησιών. Περιόρισε μάλιστα τους δυνατούς με διατάγματα.

1^ο ΓΕΛ ΧΑΊΔΑΡΙΟΥ

Παπαζάνη Αγγελική